Dolina Biebrzy - Biebrzański Park Narodowy

Dolina Biebrzy powstawała bardzo długo, a jej historia sięga prawdopodobnie poza ostatnie zlodowacenie. Jednak największy wpływ na jej dzisiejszy wygląd miało tzw., zlodowacenie Wisły. Dawniej zwane zlodowaceniem bałtyckim, czyli procesy zachodzące w ostatnim glacjale. To właśnie w tym okresie ukształtowała się, określana mianem młodoglacjalnej, rzeźba Polski północnej.

Krótko mówiąc, Dolina Biebrzy odgrywała rolę ogromnego kanału, który odbierał wody z lądolodu, zatrzymanego na jej obecnej linii, po czym 15000 lat temu zaczął się jego odwrót trwający około 5000 lat. W okresie, gdy lądolód zaczął topnieć Dolina Biebrzy przejmowała ogromne, trudne do wyobrażenia ilości wód. Dopływały one do niej z koryt ówczesnych rzek dolinami Wissy, Ełku oraz Netty. Mając na myśli funkcjonowanie na „marginesie” lądolodu, Pra-Dolinę Biebrzy zalicza się do tzw. pradolin marginalnych.

Około 10000 lat liczą sobie mokradła w Biebrzańskim Parku Narodowym. Ciąg dalszy kształtowania się Doliny przypada na holocen, czyli okres trwający do dzisiejszych czasów, a zapoczątkowany około 10000 lat temu wraz z końcem ostatniego zlodowacenia. Właśnie to wtedy w Dolinie Biebrzy zaczęły tworzyć się mokradła.

Dlaczego Dolina Biebrzy?

Dlaczego używamy nazwy Dolina Biebrzy? Odpowiedź jest prosta. Pomimo tego, że nad Biebrzą widzimy zazwyczaj same równiny, to sama rzeka Biebrza leży w niecce. Poniższy rysunek pokazuje jak ukształtowany jest teren w Górnym Basenie Biebrzańskiego PN. Ponadto widać w jak bardzo złożonych układach geologicznych funkcjonują doliny rzeczne.

Musimy zdać sobie sprawę, czym jest i jak funkcjonuje dolina oraz płynąca nią rzeka. W powstawaniu większości dolin rzecznych, na polskich nizinach, znaczący udział miały procesy związane z wkraczaniem i wycofywaniem się lądolodów skandynawskich.

Doliny na długich odcinkach ukształtowały się w obniżeniach powstałych po wytopieniu brył lodu (tzw. obniżeniach wytopiskowych), lub w pradolinach, którymi odpływały wody lodowcowe. „Starsze” formy, przed rozcięciem ich przez wody rzeczne, były najczęściej wypełnione utworami wodnolodowcowymi. Osadzonymi przez wody lodowcowe o miąższości do kilkudziesięciu metrów, wśród których przeważały przepuszczalne piaski i żwiry.

Rys. Przekrój geologiczny przez Sandr Augustowski i Górny Basen Biebrzy

 

źródło: "My, tutejsi nad Biebrzą". Praca zbiorowa