Minóg ukraiński w Biebrzy – niezwykły mieszkaniec

W Górnym Basenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, w okolicach Sztabina, natrafiliśmy na obecność wyjątkowego przedstawiciela wodnego świata – minoga ukraińskiego (Eudontomyzon mariae). To nie ryba, jak mogłoby się wydawać, ale prymitywny kręgowiec z grupy bezszczękowców, którego obecność świadczy o wysokiej jakości środowiska wodnego.

Kim jest minóg ukraiński?

Minóg ukraiński to niewielki bezszczękowiec – kręgowiec, o długości ciała dochodzącej do 25 cm. Jego smukłe, wydłużone ciało przypomina rybę, jednak brak szczęk i obecność przyssawkowatego otworu gębowego odróżniają go od prawdziwych ryb. Minogi reprezentują odrębną, bardzo starą linię ewolucyjną, istniejącą na Ziemi od setek milionów lat.

Minóg ukraiński prowadzi skryty tryb życia. Większość życia spędza jako larwa (tzw. ślepica) zagrzebana w miękkim dnie rzeki, gdzie odżywia się mikroskopijnymi cząstkami organicznymi. W stadium dorosłym nie pobiera pokarmu – jego układ pokarmowy ulega redukcji, a dorosły osobnik koncentruje się wyłącznie na rozmnażaniu.

Jak odżywia się minóg ukraiński?

W fazie larwalnej minóg ukraiński jest filtratorem – pobiera z wody plankton i drobiny materii organicznej. Dzięki temu uczestniczy w naturalnych procesach oczyszczania wód. Dorosły osobnik nie żywi się wcale – po przeobrażeniu przestaje jeść i funkcjonuje jedynie do momentu odbycia tarła.

Co istotne, minóg ukraiński nie jest pasożytem – w przeciwieństwie do niektórych gatunków minogów morskich, nie atakuje innych ryb.

Jak przebiega rozmnażanie u minogów?

Wiosną dorosłe minogi migrują w górę rzek, wybierając miejsca z czystą, płytką wodą oraz piaszczysto-żwirowym dnem. Tam przygotowują gniazda, usuwając muł i drobne kamienie, aby samice mogły złożyć ikrę. Po tarle dorosłe osobniki giną, a ich cykl życiowy kończy się. Wylęgające się larwy spędzą w osadach kilka lat, zanim osiągną dojrzałość.

Znaczenie stwierdzenia minoga ukraińskiego w Biebrzańskim Parku Narodowym

Stwierdzenie obecności minoga ukraińskiego w rejonie Sztabina to niezwykle pozytywny sygnał. Minóg wymaga nieskażonych, dobrze natlenionych rzek – jego obecność potwierdza, że Biebrza i jej dopływy zachowują wysoki stopień naturalności i zdrowia ekosystemu.

W Polsce minóg ukraiński objęty jest ścisłą ochroną gatunkową i wpisany do Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej UE, co zobowiązuje do szczególnej troski o jego siedliska w ramach sieci Natura 2000.

Minóg – cichy sojusznik czystych rzek

Choć niewielki i niepozorny, minóg ukraiński odgrywa istotną rolę w ekosystemie. W fazie larwalnej pomaga oczyszczać wodę z zawiesiny organicznej, a jego cykl życiowy jest wpleciony w rytm życia rzecznej przyrody. Dla nas – ludzi – jest przypomnieniem, że naturalne rzeki to nie tylko woda i ryby, ale też unikalne gatunki, których przetrwanie zależy od jakości środowiska.

Podsumowanie

Obecność minoga ukraińskiego w wodach Biebrzy to powód do dumy. To gatunek tajemniczy, rzadko widywany, ale niezwykle cenny – zarówno z punktu widzenia nauki, jak i ochrony przyrody. Pokazuje, że mimo wyzwań, nasze rzeki nadal mogą być domem dla najbardziej wymagających mieszkańców.